Αφιέρωμα. Στήρα - Epinephelus costae

Κείμενο- φωτογραφίες: Χρήστος Γιαννέλης

Πολλοί την θεωρούν το κορυφαίο γευστικά ψάρι. Έχει αποκτήσει το ψευδώνυμο «μπαλωμένη» ή «σημαδεμένη» λόγω της χαρακτηριστικής χρυσοκίτρινης κηλίδας που φέρει, συνήθως στα μεγαλύτερα άτομα του είδους και είναι ένα από τα αγαπημένα ψάρια των υποβρύχιων κυνηγών. Ο λόγος… για τη στήρα.


Εξωτερικά χαρακτηριστικά

Η στήρα, ανήκει στην ίδια συνομοταξία με το ροφό, τη πίγγα και τη σφυρίδα. Όσο είναι ακόμα μικρή, φέρει 5 ή 6 χαρακτηριστικές παράλληλες γραμμές, κατά μήκος του σώματός της, χρώματος σκούρου καφέ, ενώ το υπόλοιπο σώμα της έχει αποχρώσεις της ώχρας ή του καφέ ανοιχτού. Όταν το ψάρι μεγαλώσει και «ενηλικιωθεί» τότε αυτές οι γραμμές ξεθωριάζουν σημαντικά, χωρίς όμως να γίνονται δυσδιάκριτες, και εμφανίζεται μια μεγάλη χρυσοκίτρινη κηλίδα ακριβώς πίσω από το βραγχιακό επικάλυμμα, προς τη ράχη του ψαριού και από τις δύο πλευρές. Αυτό βέβαια δεν αποτελεί απόλυτο κανόνα, αφού έχουν συλληφθεί και ψάρια μεγαλύτερα των 3 κιλών χωρίς να είναι εμφανές το χαρακτηριστικό αυτό σημάδι. Όταν το ψάρι παραλλάσσεται μέσα στο νερό, θα το δούμε πολλές φορές να παίζει με τα χρώματα του σώματός του προσπαθώντας να κρυφτεί, είτε επειδή θέλει να κυνηγήσει, είτε επειδή θέλει να ξεφύγει από κάποιον θηρευτή του.
Η ψαλιδωτή ουρά της και το μακρύ και υδροδυναμικό της σχήμα την κάνουν ευέλικτη και γρήγορη. Το βάρος της μπορεί να ξεπεράσει τα 7 κιλά και να φτάσει ως τα 15 κιλά. Βέβαια τέτοια ψάρια σπανίζουν στις μέρες μας και ειδικά για τον υποβρύχιο κυνηγό.



Τόπος/τρόπος διαβίωσης
Στις μέρες μας λόγω της υπεραλίευσης σπάνια θα τη βρούμε να κινείτε σε ρηχά νερά, εκτός βέβαια από τα μικρά άτομα του είδους. Αντίθετα σε πιο βαθιά νερά και κατά κύριο λόγο σε πετρώδεις βυθούς που συνήθως συνδυάζουν άμμο και ποσειδωνία, θα τη συναντήσουμε να σχηματίζει ομάδες και να κυνηγά την τροφή της που είναι κυρίως ψάρια, μαλάκια και τέλος καρκινοειδή. Είναι είδος βενθικό. Το βρίσκουμε δηλαδή σε βάθη από 0 έως 200 μέτρα, ενώ η συμπεριφορά της και η διατροφή της είναι η τυπική των σερρανίδων. Είναι πιο ομαδική από τα άλλα πετρόψαρα και πιο επιθετική όταν κυνηγά την τροφή της. Παρόλα αυτά δεν είναι λίγες οι φορές που θα δούμε τη στήρα να συγκατοικεί με πίγγες ή ροφούς στο ίδιο θαλάμι ή ακόμα και με τα δύο αυτά είδη μαζί, ενώ ως κλασικός επινέφελος συνηθίζει να κινείται κοντά στο θαλάμι της και να μην ξεμακραίνει από αυτό. Η παρουσία της στήρας στη χώρα μας είναι έντονη μιας και θα τη βρούμε σχεδόν σε όλους τους Ελληνικούς βυθούς, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας των σερανίδων.



Βιολογία/Αναπαραγωγή
Η στήρα είναι πρωτόγυνο ερμαφρόδιτο, ακριβώς όπως ο ροφός και η σφυρίδα, και καθίσταται ώριμο σεξουαλικά σχεδόν στα τρία με τέσσερα χρόνια του, όταν έχει μήκος 30-35 εκατοστά περίπου. Όταν τελικά φτάσει στο μήκος των 60 εκατοστών τότε το ψάρι αλλάζει φύλο και γίνεται αρσενικό. Αυτές οι αλλαγές φύλου δεν είναι απόλυτες ότι συμβαίνουν ακριβώς στους αριθμούς που δίνονται. Παίζει ρόλο πολλές φορές το βάρος των ατόμων, η πυκνότητα του πληθυσμού σε αρσενικά και θηλυκά, η διαθεσιμότητα τροφής, η θερμοκρασία και άλλοι παράγοντες. Η περίοδος αναπαραγωγής της είναι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οπότε και εναποθέτει τα αυγά της στο βυθό. Τα μικρά ψάρια θα προτιμήσουν την ασφάλεια των ρηχών νερών από τα βαθιά νερά και τους μεγαλύτερους θηρευτές, και θα μεγαλώσουν όσα τα καταφέρουν μέχρι τη ζώνη των 10 μέτρων συνήθως. Από εκεί και μετά θα μετακομίσουν στη σιγουριά πιο βαθιών κομματιών.


Τρόποι σύλληψης/εξοπλισμός
Σε γενικές γραμμές η στήρα δεν θεωρείται και το δυσκολότερο θήραμα στο υποβρύχιο κυνήγι, μιας και μπορούμε να την πιάσουμε με όλες τις γνωστές τεχνικές. Στο καρτέρι δεν είναι λίγες οι φορές που θα μας πλησιάσει από πολύ μακριά και με μεγάλη ταχύτητα έτσι ώστε να μπορέσει να ικανοποιήσει την περιέργεια της. Εκεί θα χρειαστούμε ένα όπλο 100-110 εκατοστών με δύο ζευγάρια λάστιχα 16 χιλιοστών και βέργα 6,3-6,5 για μια γρήγορη και δυνατή βολή, ενώ αν βραχώσει στο θαλάμι της η σύλληψή της γίνεται πλέον εύκολη υπόθεση αφού συνήθως θα κάτσει και θα μας περιμένει στον προθάλαμο με το κεφάλι προς τα έξω. Σε αυτή την περίπτωση ένα όπλο με μήκος 82 εκατοστά με ένα δυνατό λάστιχο 19 χιλιοστών και μια καλοακονισμένη βέργα 6,5 χιλιοστών είναι υπέραρκετό για να πάρουμε το ψάρι όσο μεγάλο και αν είναι. Το μόνο που θα χρειαστεί να προσέξουμε όταν ψαρεύουμε στήρες στην τρύπα είναι πριν πραγματοποιήσουμε βολή να παρατηρήσουμε αν το ψάρι κάθεται κολλητά στον τοίχο του θαλαμιού της. Οι στήρες αρκετές φορές κάθονται έτσι μέσα στην τρύπα τους και αν γίνει βολή το πιο πιθανό είναι η βέργα να περάσει το ψάρι και να καρφωθεί στον βράχο χωρίς να έχει ανοίξει το φτεράκι με αποτέλεσμα όταν την τραβήξουμε αυτό να ξεψαρίσει(έχουν χαθεί αρκετά ψάρια έτσι). Το σύρσιμο στο βυθό είναι επίσης μια πολύ αποδοτική τεχνική για το ψάρεμα της στήρας, ειδικά αν ο δύτης είναι γνώστης του τόπου και γνωρίζει πώς να κινηθεί και που στέκονται συνήθως τα ψάρια. Με τον τρόπο αυτό θα πετύχουμε τα ψάρια την ώρα που καρτερεύουν ανάμεσα στα βράχια ή να κάθονται έξω από τα θαλάμια τους και με μια καλή βολή θα τα πάρουμε σχετικά εύκολα. Εδώ θα χρησιμοποιήσουμε ένα πιο ευέλικτο όπλο 90-100 εκατοστών για ευκολότερες πλάγιες μετατοπίσεις, εξοπλισμένο με ένα λάστιχο 19 χιλιοστών (ή δύο λάστιχα 16 χιλιοστών αντίστοιχα για το 100αρι) και βέργα 6,5 χιλιοστών. Με το πλανάρισμα τέλος θα μπορέσουμε να επισημάνουμε τη θέση των ψαριών και το που και αν θα βραχώσουν, και αν μας το επιτρέπει το απόθεμα της άπνοιας που έχουμε θα κινηθούμε απευθείας επάνω τους όπου τις περισσότερες φορές το ψάρι θα σταθεί «λαμπάδα» κουνώντας τα πλευρικά πτερύγια και θα μας περιμένει να το πλησιάσουμε τόσο όσο χρειαστεί για να μπορέσουμε να κάνουμε βολή. Το ίδιο όπλο που χρησιμοποιούμε για τα καρτέρια μας είναι αυτό που θα επιλέξουμε και για το πλανάρισμα με τα ίδια καλά αποτελέσματα. Θεωρώ πως μεγαλύτερα όπλα από 110 εκατοστά δεν βρίσκουν εφαρμογή στο ψάρεμα της στήρας και οι μακρινές βολές δεν παρέχουν την απαιτούμενη σιγουριά που θέλουμε στο συγκεκριμένο ψάρι, μιας και η σάρκα του είναι αρκετά μαλακή και σκίζεται σχετικά εύκολα. Οπότε προσπαθήστε να καταφέρνετε κοντινές και σίγουρες βολές. Καλές βουτιές.




Συστηματική κατάταξη:
Βασίλειο: Ζώα (Animalia)
Φύλο: Χορδωτά (Chordata)
Κλάση: Ακτινοπτερύγιοι (Actinopterygii)
Τάξη: Περκόμορφα (Perciformes)
Οικογένεια: Σερρανίδες (Serranidae)
Υποοικογένεια: Επινεφελίνες (Epinephelinae)
Γένος: Epinephelus
Είδος: Epinephelus costae